Trong thời đại công nghệ 4.0, phòng sạch đóng vai trò vô cùng quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, từ sản phẩm dược phẩm, chip bán dẫn cho đến nghiên cứu khoa học. Việc dọn dẹp phòng sẽ là gì? Hãy cùng Komex tìm hiểu để có cái nhìn rõ ràng hơn về môi trường làm việc đặc biệt này.
Phòng sạch là gì?
Phòng sạch là một môi trường được xây dựng và quản lý đặc biệt nhằm hạn chế sự xâm nhập và tồn tại của các hạt trong không khí. Ngoài ra, phòng sạch còn kiểm soát các yếu tố khác như nhiệt độ, độ ẩm và áp suất khi cần thiết. Việc kiểm soát chặt chẽ các yếu tố này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn hoặc lẫn tạp chất trong quá trình nghiên cứu và sản xuất, đảm bảo môi trường làm việc đạt tiêu chuẩn vô trùng.
Phòng sạch là một môi trường đặc biệt đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành như điện tử (sản xuất linh kiện, chip, vi mạch), y tế (dược phẩm), thực phẩm, mỹ phẩm, và hàng không vũ trụ. Mục tiêu chính của phòng sạch là giảm thiểu tối đa những tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài, như nhiễm khuẩn, nhiễm chéo và bụi bẩn. Điều này không chỉ đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm và quy trình, mà còn giảm nguy cơ ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe của người lao động.
Các tiêu chuẩn của phòng sạch
Cách tiêu chuẩn của phòng sạch là gì? Phòng sạch có thể được phân chia theo nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào các tiêu chuẩn và yêu cầu cụ thể của từng ngành nghề. Hiện nay, có ba tiêu chuẩn chính được áp dụng phổ biến là Tiêu chuẩn Liên bang Hoa Kỳ FED STD 209E, Tiêu chuẩn quốc tế ISO 14644-1 và các tiêu chuẩn GMP (như GMP EU, GMP WHO,..).
- Theo tiêu chuẩn Federal Standard 209E (FED-STD-209E), phòng sạch được chia thành 6 cấp độ: Class 1, Class 10, Class 100, Class 1.000, Class 10.000 và Class 100.000. Các cấp độ này được xác định dựa trên số lượng hạt bụi có kích thước từ 0,5 µm trở lên trong một foot khối không khí. Mặc dù tiêu chuẩn này đã được thay thế bởi tiêu chuẩn ISO 14644-1 từ năm 2001, nó vẫn còn được áp dụng trong một số lĩnh vực như điện tử và vi mạch.
- Tiêu chuẩn ISO 14644-1 phân loại phòng sạch thành 9 cấp, từ ISO 1 đến ISO 9. Các cấp này dựa trên mức độ tối đa cho phép của các hạt có kích thước từ 0,1 µm đến 5,0 µm trong một mét khối không khí. Tiêu chuẩn này được áp dụng rộng rãi trong nhiều ngành, bao gồm chăm sóc sức khỏe, dược phẩm, sản xuất thực phẩm, thiết bị y tế và hàng không vũ trụ.
- Theo tiêu chuẩn GMP (Good Manufacturing Practice), phòng sạch được phân loại thành 4 cấp: A, B, C và D. Các cấp này dựa trên số lượng hạt có kích thước từ 0,5 µm trở lên và số lượng vi khuẩn trong một mét khối không khí. Tiêu chuẩn GMP chủ yếu được áp dụng trong các ngành dược phẩm, thực phẩm và mỹ phẩm.
Các loại phòng sạch phổ biến hiện nay
Sau khi tìm hiểu về phòng sạch là gì, các tiêu chuẩn của phòng sạch, chúng tôi sẽ tìm hiểu xem phòng sạch có những loại nào trong nội dung dưới đây nhé!
Phòng sạch dược phẩm
Mục tiêu chính của phòng sạch trong ngành dược là đảm bảo các sản phẩm được chế tạo hoàn toàn không có vi khuẩn. Môi trường được kiểm soát chặt chẽ giúp loại bỏ các yếu tố ô nhiễm như hóa chất, vi khuẩn, tĩnh điện, cũng như các hạt và sợi. Đặc biệt, nhiều bề mặt trong phòng sạch dược phẩm được làm từ vật liệu dẫn điện kém để các điện tích có thể được loại bỏ ngay khi chúng hình thành. Hơn nữa, các phòng sạch trong các nhà máy dược phẩm cần được trang bị bộ lọc HEPA và hệ thống máy hút ẩm để sản xuất sản phẩm trong môi trường không có độ ẩm và nhiễm bẩn.
Theo tiêu chuẩn GMP, phòng sạch dược phẩm được phân loại thành 4 cấp độ (A, B, C, D) dựa trên số lượng tiểu phân tối đa trong không khí. Cấp độ thấp nhất là cấp độ D, tương đương với Class 100.000 theo STD FED 209 và ISO 8 theo ISO 14644.
Phòng sạch điện tử
Phòng sạch điện tử là không gian đặc biệt được thiết kế để sản xuất các thiết bị điện tử, với trọng tâm là linh kiện điện tử và vi mạch. Nơi này chỉ được sử dụng cho các công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất.
Việc kiểm soát bụi trong phòng sạch điện tử là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với các thiết bị điện tử nhạy cảm, vì một hạt bụi nhỏ cũng có thể gây ra ô nhiễm hoặc hư hỏng thiết bị. Để thiết lập một môi trường sạch cho nhà máy điện tử, cần tuân thủ hai tiêu chuẩn chính: FED STD 209E và ISO 14644-1.
Phòng sạch thực phẩm
Phòng sạch thực phẩm là những khu vực trong các cơ sở sản xuất và chế biến thực phẩm, được thiết kế để giảm thiểu số lượng vi sinh vật và nấm mốc. Điều này không chỉ hỗ trợ quá trình sản xuất mà còn làm tăng khả năng bảo quản và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
Đối với các nhà máy chế biến thực phẩm, tiêu chuẩn tối thiểu cho phòng sạch là Class 100.000. Ngoài ra, HACCP là phương pháp quan trọng được áp dụng để xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm.
Thiết bị trong phòng sạch
Thiết bị phòng sạch bao gồm các công cụ và máy móc đặc biệt được sử dụng trong không gian phòng sạch, nhằm đảm bảo duy trì điều kiện môi trường đạt yêu cầu trong phòng.
- Buồng thổi khí (air shower): Dùng để làm sạch bụi bẩn trên nhân viên khi họ vào phòng sạch.
- Pass box: Hỗ trợ việc chuyển hàng từ bên ngoài vào trong hoặc giữa các khu vực khác nhau.
- Bộ lọc Hepa: Có nhiệm vụ lọc sạch không khí để duy trì môi trường trong phòng luôn trong tình trạng sạch sẽ.
- Quạt lọc FFU: Kết hợp quạt và bộ lọc Hepa để đảm bảo không khí trong phòng luôn trong trạng thái sạch sẽ.
Vai trò của phòng sạch
Nhiều người thắc mắc phòng sạch là gì? Phòng sạch mang lại nhiều lợi ích khác nhau tùy thuộc vào mục đích và lĩnh vực áp dụng. Dưới đây là một số lợi ích phổ biến:
- Tạo ra môi trường không khí tự nhiên và an toàn giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn, nhiễm chéo, bụi bẩn và các yếu tố gây hại cho sản phẩm cũng như người lao động. Điều này đặc biệt quan trọng trong các ngành như y tế, dược phẩm, thực phẩm, điện tử…
- Nâng cao hiệu suất và độ tin cậy của các thiết bị chính xác, điện tử và vi mạch bằng cách hạn chế hư hỏng do bụi bẩn, độ ẩm, nhiệt độ cao hoặc thấp.
- Cải thiện chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất bằng cách giảm thiểu lỗi, sai sót và chi phí bảo trì. Điều này không chỉ tăng năng suất và lợi nhuận mà còn nâng cao uy tín của doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định nghiêm ngặt từ các cơ quan và tổ chức liên quan đến sản xuất sản phẩm.
Một số lưu ý khi làm việc trong phòng sạch
Bạn đã biết phòng sạch là gì nhưng khi làm việc trong phòng sạch cần lưu ý những gì? Các công nhân vẫn phải tuân thủ các quy tắc sau để đảm bảo an toàn:
- Về yêu cầu đối với con người, tất cả nhân viên cần mặc trang phục bảo hộ đã được kiểm tra kỹ lưỡng, bao gồm mũ, khẩu trang, kính bảo hộ và găng tay. Trước khi vào khu vực phòng sạch, nhân viên phải vệ sinh cơ thể một cách cẩn thận để giảm thiểu nguy cơ gây hại. Các vật dụng cá nhân như tiền, bật lửa, chìa khóa, đồng hồ, thực phẩm, đồ uống và mỹ phẩm như nước hoa, son, phấn đều không được phép mang vào phòng sạch. Những công nhân có tiền sử bệnh về tiêu hóa hoặc hô hấp phải thông báo và không được phép làm việc trong khu vực phòng sạch.
- Về thiết bị và nguyên vật liệu, tất cả các máy móc, trang thiết bị, nguyên liệu và cả các dụng cụ vệ sinh cần được làm sạch và khử trùng tương tự như các bề mặt làm việc trực tiếp trước khi đưa vào khu vực làm việc.
- Trong quá trình làm việc, cần hạn chế tối đa việc tiếp xúc trực tiếp với hóa chất và dung môi để tránh gây tổn thương cho da và nhiễm khuẩn cho thiết bị. Đồng thời, nhân viên nên di chuyển chậm rãi để tránh va chạm với thiết bị và người khác trong phòng.
Bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ phòng sạch là gì. Phòng sạch là một môi trường làm việc lý tưởng cho các ngành công nghiệp đòi hỏi độ chính xác cao. Việc hiểu rõ về phòng sạch không chỉ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất mà còn giúp bạn đánh giá cao hơn những sản phẩm chất lượng cao mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày.
